امروزه ، کاربردهای لیزر درمانی در پزشکی در زمینه های مختلفی مانند پوست، دندانپزشکی، چشم پزشکی و جراحی بسیار رواج یافته است. موارد زیادی از استفاده گسترده از لیزر در درمان مشکلات پوستی ، به ویژه در جوانسازی پوست وجود دارد. فرآیند طبیعی پیری که با افزایش سن افراد رخ می دهد ، می تواند توسط عوامل خارجی مانند نور خورشید، استرس ، مواد شیمیایی ، سیگار و الکل  تسریع شود. پیری پوست تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی متعددی قرار می گیرد که می توانند به صورت چین و چروک، رنگدانه های غیر طبیعی تیره یا روشن، ضعف و شلی  پوست ، تلانژکتازی و لکه های پوستی ظاهر شوند. اخیراً استفاده از اشعه لیزر برای جوانسازی پوست بسیار رایج شده و براساس مقالات مؤثر بوده است. گسترش و کاربرد لیزر و اشعه های نوری با طول موج های متفاوت ، بر اساس اصل انتخابی فتوترمولیز به طور تصاعدی در دو دهه گذشته افزایش یافته است.

اساس این روش ، بر پایه گرمایش با جذب نور لیزر به طور انتخابی و تولید گرما در کروموفور هدف می باشد و گرما با مدت زمان پالس کوتاه‌تر از زمان آرامش حرارتی بافت به ناحیه درمان تخلیه می‌شود. بررسی پرتوهای لیزر در امر جوانسازی پوست در جنبه های مختلف و بررسی مقالات منتشر شده در این زمینه برای ارائه دیدگاهی جدید از کاربرد لیزر در جوانسازی پوست نتایج قابل توجهی داشته است.. این مطالعه شامل روش تحقیق، پدیده‌های باعث ایجاد پیری پوست، بافت‌شناسی پوست در پروسه پیری یا Aging ، درمان پیری پوست ، ویژگی‌های لیزری ، لیزرهای فرسایشی، لیزرهای غیرآبلاتیو، لیزرهای فرکشنال، لیزرهای فوتوبیومدولاسیون (PBM)، اثرات لیزر بر روی بافت‌ها، فتوترمولیز، جنبه‌های مولکولی می باشد.

مجله لیزر در علوم پزشکی جلد 11، شماره 2، بهار 2020213 اثرات لیزر بر جوانسازی پوست و “پروتئومیکس”. عناوین به زبان انگلیسی به گونه ای شناسایی و بررسی شدند که مقالات مربوطه برای ارزیابی بیشتر انتخاب شدند. چکیده 155 سند مورد بررسی قرار گرفت و متن کامل 134 مقاله انتخاب شد. پس از بررسی 134 مقاله، 84 سند برای درج در این مطالعه انتخاب شد.

پدیده های پیری پوست و علائم بالینی پیری پوست شامل نازک شدن پوست، چین و چروک های خفیف ، از دست دادن قابلیت ارتجاعی، هایپرکراتوزها و آنژیوم ها می باشد. این علائم بالینی توسط عوامل ژنتیکی پیری ظاهر می شوند. تابش اشعه ماوراء بنفش باعث پیری پوست می شود که منجر به تغییر ماتریکس خارج سلولی( ECM) و ظاهر شدن چین و چروک ها می شود. بنابراین، این فرآیندهای پیری با تبادل فنوتیپی در سلول‌های پوستی و همچنین تغییرات ساختاری و عملکردی در اجزای ماتریکس خارج سلولی مانند کلاژن، الاستین و پروتئوگلیکان‌ها همراه است که به ترتیب برای ایجاد استحکام کششی، کشسانی و هیدراتاسیون پوست ضروری هستند. همچنین، کاهش سنتز کلاژن و تخریب آنزیمی باعث شلی و شکنندگی پوست می شوند. درجه پیری پوست را می توان بر اساس نوع پوست فیتزپاتریک 1 تا 6 با توجه به شدت آن از چروک های کم تا چروک های عمیق طبقه بندی کرد. همچنین باید به تغییرات الگوی عروقی که به عنوان تلانژکتازی نیز از آن یاد می شود ، اشاره کرد.

بررسی سوالات شایع در مورد لیزرهای جوان سازی پوست

  بافت شناسی پیری پوست: تغییرات بافتی در پیری پوست نشان می دهد که رویدادهایی مانند آتروفی اپیدرم و کاهش مقدار کلاژن و فیبروبلاست های درم همراه با آتروفی اپیدرم، عمدتاً با توجه به لایه خاردار اپیدرم با توجه به چرخه های سلولی طولانی رخ می دهد. تعداد ملانوسیت‌ها و سلول‌های لانگرهانس در هر دهه پس از سی سالگی کاهش می‌یابد. متعاقباً، مقدار کلاژن و فیبرهای الاستیک و همچنین فیبروبلاست‌ها در پوست پیرتر از پوست جوان‌تر کاهش می‌یابد. در افراد یائسه، سنتز کلاژن به میزان 30 درصد کاهش می‌یابد. با این حال، ناهمگونی و تغییر ضخامت اپیدرم در پیری گزارش شده است. افزایش ملانوسیت ها و کراتینوسیت های مختلف و تنظیم بیان رادیکال های آزاد از دیگر پیامدهای بافت شناسی پیری ناشی از تاثیرات  نوری است. به طور کلی گفته می شود که تغییرات در پوست پیر در درم و بین اپیدرم و درم رخ می دهد که منجر به تجمع گلیکوزآمینوگلیکان ها و پروتئوگلیکان ها در ناحیه می شود. همچنین ، به دلیل تجمع متالوپروتئینازها در فیبروبلاست های هیپرتروفیک ، تعداد سلول های التهابی مانند ائوزینوفیل ها، ماست سل ها و سایر سلول های تک هسته ای افزایش می یابد که در نهایت موجب تشکیل چین و چروک های پوستی می شود. ویژگی بافت شناسی بارز پیری پوست شامل کاهش فیبرهای کلاژن ، تجمع الیاف آمورف الاستین و همچنین الیاف ضخیم در درم به نام Solar Elastosis است.

پیری پوست تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی (اشعه UV و استرس مکانیکی)، تغییرات هورمونی، و فرآیندهای متابولیک (تولید مواد شیمیایی واکنش‌دهنده مانند گونه‌های فعال اکسیژن (رادیکال های آزاد) ، قندها و آلدئیدها ) قرار می‌گیرد. همه عوامل با هم کار می کنند تا پوست، عملکرد و ظاهر آن را تغییر دهند. با این حال، UV خورشیدی بدون شک عامل اصلی پیری پوست است. پیری پوست ممکن است عوارض جانبی روانی ایجاد کند و بیماران را به دنبال راه حل مناسب برای رفع مشکلات پوستی سوق دهد. تمایل عمومی برای زیبا و جوان به نظر رسیدن اجتناب ناپذیر است و در همین راستا بیش از 8 میلیون درمان زیبایی در ایالات متحده در سال 2017 انجام شد. دو دسته: یکی رفع رنگدانه های پوستی، اریتم ها، رگ های نامنظم و تغییرات چربی و دیگری بهبود پیری ، رفع شلی و افتادگی پوست است. فرآیند جوانسازی پوست در گذشته با عناصر تهاجمی مانند لایه برداری همراه بوده است، اما اخیرا تقاضا برای درمان های غیرتهاجمی جوان‌سازی پوست به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. تقاضای عمومی برای درمان‌های پوستی بدون خطر با بهبود سریع‌تر با حفظ حالت طبیعی پوست افزایش یافته است، که منجر به تغییر تکنیک‌های جوان‌سازی پوست با توجه به استقبال عمومی از این دستگاه ها می‌شود. یکی از تکنیک‌های جوان‌سازی پوست استفاده از لیزر و سایر پرتوهای نور است. لیزرها از سال 1980 برای جوانسازی پوست استفاده شده اند. طول موج های مختلف لیزر برای درمان پیری پوست استفاده می شوند. استفاده از لیزرهای پرقدرت و لایه برداری پوست با تولید گرما یکی از روش های جوانسازی پوست است. از آنجایی که این فرآیند با عوارض جانبی همراه است. بافت های آسیب دیده مجاور با همان مکانیسم ترمیم زخم بهبود می یابند، اما اخیرا استفاده از لیزرهای کم توان بسیار محبوب تر شده است. انواع مختلف لیزر برای جوانسازی پوست عبارتند از: لیزرهای فرسایشی، لیزرهای غیر ساینده و لیزرهای فرکشنال.

لیزرهای تخریبی (Ablative)

این نوع لیزرها برای درمان اسکارها، رنگدانه‌ها و ریتیدها با از بین بردن اپیدرم و گرم کردن درم استفاده شده‌اند .لیزرهای ابلیتیو، عموماً برای بازسازی و جوان‌سازی پوست استفاده می‌شوند. لیزرهای ابلیتیو بافت را تبخیر می‌کنند و در نتیجه تهاجمی‌تر هستند، برخلاف لیزرهای غیرآبلیتیو خفیف که پوست را دست نخورده باقی می‌گذارند. با این حال، لیزرهای فرسایشی زمان درمان را کاهش می‌دهند و پروسه بهبودی سریع تری را ایجاد می‌کنند، آنها لیزرهایی هستند که چشمگیرترین تغییرات را ایجاد می‌کنند.

این نوع لیزرها پروتئین‌های درم مانند کلاژن را تغییر می‌دهند و سنتز کلاژن را تحریک می‌کنند و در نهایت بستر پوست را سفت می‌کنند. رایج‌ترین لیزرهای فرسایشی که برای جوان‌سازی پوست استفاده می‌شوند CO2، گارنت ، آلومینیوم ، ایتریوم ، اربیوم (Er:YAG) هستند.

مزیت های لیزر های ابلیتیو

• اثربخشی بالا در درمان خطوط ریز، چین و چروک های سطحی ، هایپرپیگمانتاسیون و اسکارها است.
• نتایج  دقیق و کنترل شده ای نسبت به درم ابریژن یا لایه برداری شیمیایی که عوارض زیادی ایجاد می کنند  دارند.
• نیاز به  تنها یک جلسه درمان در سال.

معایب لیزر های ابلیتیو

• اثربخشی پایین در افرادی که پوست های  تیره یا آکنه فعال دارند
• ریسک بالاتر عوارض جانبی  نسبت به لیزر های فرکشنال (هایپرپیگمانتاسیون، زخم ، PIH ، سوختگی)
• دوره نقاهت طولانی (چند هفته تا چند ماه)
• افزایش حساسیت به نورخورشید تا حتی یکسال پس از درمان(PHOTOSENSITIVITY)
• قرمزی و اریتم ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد.

لیزرهای غیر تخریبی ( Non Ablative ) یا فرکشنال

پیشرفت لیزر های غیر تخریبی یا فرکشنال یکی از پیشرفت‌های اصلی درماتولوژی در دهه گذشته بوده است و به درمان انتخابی برای طیف وسیعی از مشکلات پوستی تبدیل شده است. با این حال نگرانی‌های ایمنی مربوط به استفاده از آنها در انواع پوست‌های تیره‌تر باقی مانده است. اپیدرم از طریق خنک کردن پوست محافظت می شود. این نوع لیزر نسبت به لیزر تخریبی تهاجم کمتری دارد و به دلیل تحریک کلاژن در درم باعث سفت شدن پوست می شود. اپیدرم هنگام استفاده از این لیزر خنک می ماند زیرا امواج به لایه درم نفوذ می کنند. گرمای تولید شده در لایه درم باعث انعقاد کلاژن می شود و سپس روند بهبود زخم آغاز می شود. در نتیجه، سنتز کلاژن جدید بر روی بستر پوست و ماتریکس خارج سلولی انجام می شود. با این حال، راندمان لیزرهای غیر ابلیاتیو کمتر از لیزرهای ابلیتیو است و برای بیمارانی با پیری متوسط ​​استفاده می شود.  لیزرهای غیرابلیتیو، درم را تحت تأثیر قرار می دهند و اپیدرم را بدون هیچ اثری باقی می گذارند.

مقایسه بین عملکرد لیزرهای فرکشنال و لیزرهای غیرابلیتیو روی پوست صورت، پیشرفت های بالینی را در هر دو تکنیک نشان داد. با این حال، تشکیل کلاژن و الاستین در پوست تحت درمان با لیزر فرکشنال و اربیوم فرکشنال بیشتر از لیزر غیر تخریبی  بود.

مزیت های لیزر فرکشنال یا غیر تهاجمی

در مقایسه با لیزر ابلیتیو کمتر تهاجمی و دارای درد  کمتری است.

دوره نقاهت کوتاهتر نسبت به لیزر تهاجمی(بین 3 تا 7 روز)

مناسب برای درمان اندیکاسیون های مختلف مثل اسکارها، آسیب های ناشی از نور خورشید و لکه های پوستی

معایب فرکشنال

نیاز به چندین جلسه درمانی منظم برای رسیدن به نتایج مطلوب (اغلب بین 3 تا ۵ جلسه)

اگرچه روش کمتر تهاجمی است، اما به مدت یک تا دو هفته پس از درمان به نور خورشید حساسیت خواهید داشت.

دستگاه های لازم برای تجهیز یک کلینیک زیبایی

لیزرهای Photobiomodulation

لیزرهای PBM عمدتاً از طیف‌های نور قرمز و نزدیک به قرمز برای فعال کردن فرآیندهای بیولوژیکی مورد استفاده در طیف گسترده‌ای از کاربردهای پزشکی استفاده می‌کنند. منابع کم مصرف مانند LED، نورهای باند پهن و لیزرها منابع پدیده فتوشیمیایی و فتوفیزیکی بدون واکنش های حرارتی هستند. انرژی فوتون برای تحریک واکنش های بیولوژیکی برای سنتز کلاژن مورد استفاده قرار می گیرد. تابش مادون قرمز به فیبروبلاست ها در ساخت کلاژن برای افزایش قوام پوست کمک می کند تکنیک PBM بدون واکنش های حرارتی توانسته است رضایت بیماران را از جوانسازی پوست به طور چشمگیری افزایش دهد. اثرات لیزر بر بافت ها برهمکنش لیزر و پوست را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد: فرومون های فتوشیمیایی، فتوترمال و فتوپلاسمی. واکنش‌های فتوشیمیایی زمانی اتفاق می‌افتد که انرژی فوتون‌های ساخته شده توسط لیزر در مولکول‌های سلول‌ها باعث واکنش‌های شیمیایی در مولکول‌ها بدون تغییر دما شود. در واکنش فتوترمال، انرژی فوتون جذب شده در سلول و تبدیل به گرما و افزایش دما می‌شود. واکنش فتوپلاسمی زمانی رخ می دهد که انرژی تابش به اندازه کافی بالا باشد (108 یا 109 وات بر سانتی متر) تا پلاسما را همراه با میدان های الکتریکی بالا، واکنش های دی الکتریک، امواج ضربه ای و پارگی بافت تشکیل دهد.

  فتوترمولیز تکنیکی است که بافت را در یک منطقه خاص بدون آسیب رساندن به سایر بافت های همسایه هدف قرار می دهد. کروموفورهای مختلف مانند اکسی هموگلوبین، ملانین و آب طول موج های متفاوتی را جذب می کنند. طول موج های بلندتر می توانند در قسمت های عمیق تر پوست نفوذ کنند. کروموفورها انرژی فوتون را برای گرم کردن و از بین بردن سلول های ناحیه درمان جذب می کنند. با این حال، بافت های اطراف باید خنک باشند (زمان آرامش حرارتی). به عنوان مثال، زمان خنک شدن بافت هدف برای اپیدرم 3 تا 10 میلی ثانیه و برای ملانوزوم ها 1 میکرو ثانیه است.

  جنبه های مولکولی اثرات لیزر در زیست شناسی سلولی عوامل متعددی برای نشان دادن اساس مولکولی پیری پوست پیشنهاد داده است، از جمله تئوری پیری سلولی، کاهش ظرفیت ترمیم DNA سلولی و از دست دادن تلومرها، جهش های نقطه ای DNA میتوکندری خارج هسته ای، استرس اکسیداتیو و افزایش فرکانس ، ناهنجاری های کروموزومی، جهش های تک ژنی، کاهش قند، التهاب مزمن، و غیره. برخی از دانشمندان استدلال کرده اند که بیشتر تأثیرات ناشی از عوامل بیرونی است و تنها 3 درصد از عوامل پیری دارای پس زمینه ذاتی هستند. تحقیقات نشان داده اند که لیزر درمانی کم توان می تواند انرژی کمتری را به بافت ها برساند. انرژی لیزر درمانی کم توان توسط میتوکندری و سیتوکروم C جذب می شود. الکترون های برانگیخته در سیتوکروم C اکسیداز منجر به انتقال بیشتر الکترون و متعاقباً تولید ATP بیشتر می شود. بررسی ها نشان داده است که NO می تواند فعال سازی سیتوکروم C اکسیداز را مهار کند؛ از سوی دیگر، لیزرهای کم توان می توانند فعالیت NO را مهار کنند و در نتیجه فعالیت های اکسیداتیو سلول ها بیشتر شود. فعال شدن بیشتر سلول ها باعث تولید بیشتر ROS می شود. در نظر گرفته می شود که ROS نقش ضروری را در تغییرات ماتریکس خارج سلولی پوست در فرآیند پیری نشان می دهد. ROS می‌تواند از منابع مختلفی از جمله زنجیره انتقال الکترون میتوکندری، پروتئین‌های موضعی شبکه پراکسی‌زومی و آندوپلاسمی، واکنش فنتون و آنزیم‌هایی مانند سیکلواکسیژنازها، لیپوکسیژنازها، گزانتین اکسیدازها و نیکوتین آمید آدنین دی نوکلئوتید اکسیدازها ساخته شود. لیزرهای کم مصرف برای درمان اختلالات پوستی مانند چین و چروک، اسکار و سوختگی مفید هستند، زیرا لیزرهای کم توان می توانند تأثیر مثبتی بر تکثیر سلولی و بازسازی، ترمیم DNA، کانال های یونی و پتانسیل های غشایی داشته باشند. لیزرهای کم مصرف می توانند بیان ژن های مختلف را تغییر دهند. به عنوان مثال Er:YAGlaser بیان IL1B، IL8، keratin16، MMP3 و MMP1 را تنظیم می کند و به تبع آن  سنتز کلاژن افزایش می یابد. استفاده از لیزر مادون قرمز Picosecond منجر به کاهش آسیب بافت همسایه و  کاهش بتا کاتنین می شود.

نتیجه‌گیری در مورد لیزر های درمانی

 همانطور که ارزیابی جوان‌سازی پوست و لیزر درمانی نشان داد، بسیاری از پروتئین‌ها با سنتز کلاژن، تکثیر فیبروبلاست‌ها و کراتینوسیت‌ها و فعالیت‌های آپوپتوز ارتباط دارند. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد آنالیز پروتئومی و ژنومی برای تفسیر اثرات لیزر بر روی بیولوژی مولکولی جوانسازی پوست مورد نیاز است. پیشنهاد می‌شود یک نقشه ژنتیکی و پروتئینی جامع برای یافتن مسیرهای بیولوژیکی مختلف  که برای پوست‌های تحت درمان با لیزر مناسب باشد ارائه شود تا راه‌های بهتری برای جوان‌سازی پوست‌های مسن به دست آید، زیرا بسیاری از پروتئین‌ها و ژن‌ها هنوز ناشناخته هستند. از طرفی بهبود تکنولوژی های مختلف لیزر برای درمان پوست های مختلف و خنک شدن زودتر لایه های پوست و کاهش عوارض جانبی درمان  روز به روز بیشتر شده تا محبوبیت و اثربخشی لیزر های جوانسازی را بالا برده و درمانگران بتوانند با اعتماد بیشتر از این دستگاه ها برای رفع مشکلات مختلف پوستی بهره ببرند. طیف گسترده ای از رویدادهای بیولوژیکی که با استفاده از لیزر در جوانسازی پوست همراه است، نشان می دهد که در صورت رعایت  نکات ایمنی  و مراقبت های پوستی لازم می توان به لیزرهای مختلف با طول موج های متفاوت جهت درمان پاتولوژی های پوستی و جوانسازی اعتماد کرد.

 جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با ما در تماس باشید.