مقدمه
چرا پیر می شویم؟ این سوالی است که دانشمندان سال های زیادی است که به دنبال پاسخ آن هستند ، و نظریه های گوناگونی پیرامون این موضوع ارائه شده است .
یکی از قدیمی‌ترین نظریه‌های پیری، نظریه تجمع آسیب است که توسط آگوست ویزمن در سال 1882 ارائه شد. او بیان داشت سلول‌ها و ارگانیسم‌ها سیستم‌های پیچیده‌ای با اجزای بسیاری هستند که همگی به زیبایی به هم مرتبط هستند، اما این سیستم‌های پیچیده ، به دلیل تجمع تدریجی مواد مضر و فرساینده، آسیب می بینند. آسیب در تریلیون ها سلول در بدن ما. با افزایش آسیب، بدن قادر نیست به طور کامل خود را ترمیم کند و در نتیجه پیری و نشانه ها و بیماری های آن اتفاق می افتند.
وقتی پیر می شوید چه اتفاقی می افتد؟
وقتی صحبت از پیری به میان می آید، ممکن است سوالات خاصی مطرح شود، مانند: چرا بدن ما پیر می شود و افراد چقدر می توانند پیر شوند؟ اما افزایش سن چیزی بیش از چند سال زندگی شماست.
بدن ما مجموعه پیچیده ای با ویژگی ها و عملکردهای بی شمار است. طبیعی است که در طول زمان آسیب یا اشتباه در سلول ها و بافت ما رخ دهد. این تغییرات در سنین جوانی ما مشکلی نیست: بدن ما به سادگی می تواند بسیاری از آنها را ترمیم کند یا ذخایر کافی برای جبران آنها داشته باشد. اما توانایی مقابله با این آسیب با افزایش سن کاهش می یابد. بنابراین شروع به اضافه شدن می کند و منجر به علائم پیری می شود.
وقتی پیر می شوید چه اتفاقی می افتد؟
وقتی صحبت از پیری به میان می آید، ممکن است سوالات خاصی مطرح شود، مانند: چرا بدن ما پیر می شود و افراد چقدر می توانند پیر شوند؟ اما افزایش سن چیزی بیش از چند سال زندگی شماست.
بدن ما مجموعه پیچیده ای با ویژگی ها و عملکردهای بی شمار است. طبیعی است که در طول زمان آسیب یا اشتباه در سلول ها و بافت ما رخ دهد. این تغییرات در سنین جوانی ما مشکلی نیست: بدن ما به سادگی می تواند بسیاری از آنها را ترمیم کند یا ذخایر کافی برای جبران آنها داشته باشد. اما توانایی مقابله با این آسیب با افزایش سن کاهش می یابد. بنابراین شروع به اضافه شدن می کند و منجر به علائم پیری می شود.
چه زمانی ما رسما "پیر" شدیم؟
در ایران، افراد بین 60 تا 75 سال به عنوان «سالمند» یا «سالخورده» در نظر گرفته می‌شوند، افراد بین 75 تا 90 سال اغلب به‌عنوان «پیر» توصیف می‌شوند و افراد بین 90 تا 100 سال به‌عنوان «خیلی زیاد» شناخته می‌شوند. پیر.» افرادی که بیش از 100 سال دارند، صد ساله نامیده می شوند.
اما تعداد سال‌هایی که زندگی کرده‌اید تنها یکی از راه‌های تعیین سن شما است – که در آن زمان به عنوان سن تقویمی شما شناخته می‌شود. با این حال، افراد با سن تقویمی یکسان اغلب به همان میزان پیر نشده اند. این را می توان با چیزی به نام “سن بیولوژیکی” توضیح داد که بر اساس میزان سلامت کلی شما و همچنین آمادگی جسمانی و ذهنی شما است.
افراد چند سال می توانند داشته باشند؟
انسان ها احتمالاً حداکثر طول عمر کمی بیش از 120 سال دارند. اما بسیار نادر است که افراد به چنین سنی برسند. در ایران میانگین امید به زندگی در حال حاضر برای مردان حدود ۷۰ سال و برای زنان به حدود ۷۵ سال است. از نظر آماری، میانگین طول عمر افراد در ایران ۷۷ سال است.
تصور می‌شود که سنی که به آن می‌رسید تا حدودی توسط ژن‌هایی که به ارث برده‌اید تعیین می‌شود – به عبارت دیگر، توسط DNA در سلول‌های شما. برخی از افراد ممکن است دیرتر شروع به ضعیف شدن کنند و در نتیجه عمر طولانی تری داشته باشند. اما عوامل دیگر نیز تأثیر مثبتی دارند. اینها شامل داشتن یک سبک زندگی سالم با ورزش زیاد و رژیم غذایی متعادل، ثبات عاطفی و داشتن یک شبکه اجتماعی دست نخورده است.
کسب اطلاعات بیشتر از دستگاه های جوانسازی
با افزایش سن چه اتفاقی برای بدن شما می افتد؟
بدن شما از انواع مختلف بافت تشکیل شده است. برخی از آنها از سلول هایی تشکیل شده اند که عمر طولانی ندارند، بنابراین باید دائماً جایگزین شوند – مانند سلول های پوست. در طول سال ها، این سلول ها با سرعت کمتری جایگزین می شوند زیرا سلول های پوستی کمتری می توانند تقسیم شوند. در سایر اندام ها، سلول ها هرگز تقسیم نمی شوند. یک مثال سلول های عصبی در مغز است. اگرچه این سلول ها برای مدت طولانی زندگی می کنند، اما ممکن است در نهایت بمیرند و جایگزین نشوند.
اگر سلول ها تجدید نشوند یا بمیرند، اندام های آسیب دیده دیگر نمی توانند به خوبی قبل عمل کنند. بسیاری از اندام ها نیز در طول سال ها جرم خود را از دست می دهند (کوچکتر یا نازک می شوند). اما از آنجایی که اندام‌های ما دارای ذخایر زیادی هستند تا در مواقع لزوم با فشار بیشتری کنار بیایند، این کوچک شدن ذخایر برای مدت طولانی قابل توجه نیست. علائم معمولی پیری تنها زمانی ظاهر می شوند که ذخایر بسیار کوچکتر شوند. اگرچه این علائم پیری مشکلات پزشکی نیستند و اغلب می توان برای مدت طولانی با آنها مقابله کرد: به عنوان مثال، اگر عضلات شروع به ضعیف شدن کردند، می توانید تمریناتی را برای تقویت آنها انجام دهید. ورزش به هر حال برای شما مفید است، به عنوان مثال برای تناسب اندام سیستم قلبی عروقی (قلب و عروق خونی) و سلامت سایر اندام ها فعالیت ورزشی مفید است.پوست نیز مانند سایر قسمت ها و ارگان های بدن تحت تاثیر فرایند پیری قرار می گیرد. مهم ترین قسمت پوست لایه درم یا لایه میانی پوست می باشد . این لایه دارای سلول های زایای به نام فیبروبلاست می باشد که وظیفه آن تولید کلاژن می باشد. کلاژن عامل جوانی و شادابی پوست می باشد. از سن 30 سالگی به بعد میزان تولید کلاژن کاهش می یابد و این یعنی شروع نشانه پیری و ظهور علائم پیری.
علائم معمولی پیری چیست؟
برخی از علائم پیری را می توان از بیرون مشاهده کرد: موهای شما خاکستری می شود و چین و چروک و لکه های پیری روی پوست شما ظاهر می شود. آب پوست کاهش می یابد و پوست خشک و کدر می شود. افتادگی و شلی پوست نیز از دیگر نشانه های پیری است . بدن ما در سنین بالاتر کمتر قادر به ذخیره مایعات است، بنابراین دیسک های ستون فقرات ما کوچک می شوند و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهند. در نتیجه افراد با افزایش سن کوچکتر می شوند.
هنگامی که این نوع تغییرات در اندام ها و بافت های داخل بدن اتفاق می افتد، معمولا برای مدت طولانی قابل توجه نیستند. در برخی از افراد فقط تحت فشار یا در سنین بسیار بالا آشکار می شوند. در برخی دیگر، این عارضه زودتر اتفاق می افتد.
همانطور که ما بزرگتر می شویم، زمان بیشتری طول می کشد تا سیگنال ها در طول اعصاب ما حرکت کنند و مغز ما نمی تواند اطلاعات را به خوبی قبل پردازش کند. این باعث می شود که به یاد آوردن چیزهای جدید و واکنش سریع سخت تر شود. اندام‌های حسی ما نیز به تدریج کاهش می‌یابد: به عنوان مثال، ایجاد دوربینی مرتبط با سن در اواسط دهه چهل و مشکلات شنوایی در سنین بالاتر معمول است. توانایی شما برای بو کردن و چشیدن چیزها نیز می تواند با گذشت زمان بدتر شود.
بزرگ شدن یعنی چه؟
افزایش سن به معنای داشتن طیف وسیعی از تجربیات و گذر از تغییرات – هم از نظر ذهنی و هم از نظر جسمی است. در طول زندگی، بدن و ذهن ما با عوامل و رویدادهای خارجی، از جمله خود پیری، سازگار می شود. این امر می تواند به طور ماهرانه و ناخودآگاه در یک دوره زمانی طولانی رخ دهد، به عنوان مثال در طول زندگی کاری یا زندگی خانوادگی شما. یا ممکن است آشکارتر و عمدی‌تر اتفاق بیفتد، برای مثال هنگام تمرین برای یک هدف ورزشی یا در حین توانبخشی پس از یک بیماری جدی.
رادیکال های آزاد
نسخه ای از نظریه انباشت آسیب به نام نظریه رادیکال آزاد پیری برای اولین بار توسط ربکا گرشمن و دانیل گیلبرت در سال 1954 معرفی شد و توسط یک شیمیدان آمریکایی به نام دنهام هارمن در سال 1956 توسعه یافت.
رادیکال های آزاد ، محصولات جانبی طبیعی متابولیسم هستند و در طی زمان های طولانی در بدن ما تجمع می یابند. تحقیقات روی موش‌ها نشان می‌دهد که رادیکال های آزاد تولیدشده در میتوکندری، موادی را که سلول برای عملکرد صحیح نیاز دارد، تخریب می‌کنند. این تخریب باعث جهشی می‌شود که به‌واسطه‌ی آن، رادیکال های آزاد بیشتری تولید شده و فرایند تخریب سلول‌ها شتاب بیشتری می‌گیردهارمن این نظریه را مطرح کرد که چون آسیب سلولی و رادیکال های آزاد با افزایش سن افزایش می یابد، شاید رادیکال های آزاد باعث آسیب شوند. هنگامی که بافت های بدن رو به پیری می‌روند، توانایی مقابله و تخریب رادیکال های آزاد کم و کمتر می‌شود. درنتیجه، تعداد رادیکال های آزاد افزایش پیدا می‌کند و استرس اکسیداتیو بیشتر می‌شود و تخریب سلول‌ها نیز زیادتر می‌گردد. با وجود این روند، پیری سریع‌تر از حالت عادی به مسیر خود ادامه می‌دهد
رادیکال‌های آزاد که هارمن روی آنها تمرکز کرده است، «گونه‌های اکسیژن فعال» (ROS) نامیده می‌شوند. آنها توسط میتوکندری سلول ایجاد می شوند ، زیرا مواد مغذی را به انرژی برای عملکرد سلول تبدیل می کنند.
دانشمندان کشف کردند که ROS می تواند به DNA، پروتئین ها و لیپیدها (چربی ها) حمله کرده و باعث تغییر خواص و عملکرد آنها شود. در آزمایش‌ها، افزایش تولید ROS در مخمر، کرم‌ها و مگس‌های میوه باعث کاهش عمر آنها شده است.
نظریه هارمن در دهه 1990 و اوایل دهه 2000 در زمینه پیری نظریه غالب بود. اما سپس چندین مطالعه شروع به مخالفت با این نظریه کردند. هنگامی که حیواناتی مانند سمندر و موش، ژن های آنتی اکسیدان را خاموش کردند (آنتی اکسیدان ها موادی هستند که رادیکال های آزاد را از بین می برند)، هیچ تاثیری بر طول عمر این موجود نداشت.
برای تطبیق این یافته های متناقض، دانشمندان پیشنهاد کردند که ROS ممکن است به عنوان سیگنالی برای مکانیسم های حفاظتی دیگر عمل کند. یا اینکه مکان متفاوت ROS در داخل سلول ممکن است به نتایج متفاوتی منجر شود. در حالی که این موضوع هنوز در حال بحث است، به نظر می رسد که نظریه رادیکال های آزاد ممکن است جایگاه خود را نسبت به سایر نظریه های پیری از دست بدهد. اما با توجه به مطالعات فراوانی که ROS و میتوکندری را به پیری و همچنین بیماری های دوران سالمندی مرتبط می کند، هنوز زمینه هایی برای تحقیقات بیشتر وجود دارد.
فرضیه تکاملی برای بیماری (Evolutionary hypothesis for disease)
قبل از اینکه به سفر خود در مورد نظریه های پیری ادامه دهیم، باید یک حرکت کوچک در مسیر زیست شناسی تکاملی انجام دهیم.
ژن‌ها، تولید پروتئین‌ها و ویژگی‌های فیزیکی ما – به اصطلاح فنوتیپ ما – را کنترل می‌کنند. آنها می توانند از طریق جهش تغییر کنند. هر یک از ما حامل جهش های بسیاری در ژن های بسیاری هستیم. اکثر این جهش ها بر ما تأثیر نمی گذارند، اما برخی اثرات منفی و برخی دیگر تأثیرات مثبت دارند.
تکامل با انتخاب طبیعی پیشنهاد می کند که اگر یک ژن (یا جهش ژنی) مزیتی برای بقای ارگانیسم فراهم کند، شانس بیشتری برای انتقال به نسل بعدی خواهد داشت. اما اگر یک جهش ژنی بد باشد، این احتمال وجود دارد که در طول تکامل از بین برود.
بسیاری از بیماری ها ریشه ژنتیکی دارند. این بدان معناست که آنها توسط جهش های ژنتیکی ایجاد می شوند. اگر چنین است، پس چرا این جهش‌ها هنوز وجود دارند و با انتخاب طبیعی حذف نشده‌اند؟
در سال 1957، یک زیست شناس آمریکایی به نام جورج ویلیامز راه حلی را پیشنهاد کرد. بر اساس فرضیه پلیوتروپی آنتاگونیستی او، یک جهش ژنی می تواند منجر به ویژگی های خوب و بد شود. اما اگر خوبی ها بیشتر از بد باشد، جهش از بین نمی رود.
به عنوان مثال، جهش هایی که باعث بیماری هانتینگتون می شوند، باروری را بهبود می بخشند و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهند. جهش هایی که باعث بیماری سلول داسی شکل می شوند از مالاریا محافظت می کنند. و جهش های مرتبط با فیبروز کیستیک نیز باروری را بهبود می بخشد. اینها فقط چند نمونه در میان بسیاری از موارد مشابه هستند.
این جهش ها در اوایل زندگی مفید هستند – به رشد و بچه دار شدن کمک می کنند – و در ادامه زندگی مضر می شوند. اگر آنها برای بقا و تولید نسل بعدی خوب هستند، ممکن است دلیل حفظ و بقای این جهش ها همین باشد. همچنین می تواند تداوم بیماری های ویرانگر را توضیح دهد که بسیاری از آنها در سنین بالاتر شایع هستند.
اما آیا نظریه ویلیامز می تواند خود پیری را توضیح دهد؟ اگر ژن ها و پروتئین های ساخته شده از این ژن ها که در جوانی مفید هستند، بعداً می توانند عامل اصلی پیری شوند ؟ و اگر اینطور است، این پروتئین ها چه می توانند باشند؟
تئوری بیش کارکردی پیری (Hyperfunction theory of ageing)
Mikhail Blagosklonny، استاد سرطان شناسی در نیویورک، در حدود سال 2006 پاسخی برای این سوال ارائه کرد. او پیشنهاد کرد که علت پیری ، پروتئین‌ها (و ژن‌های مسئول ساخت آنها) هستند که نقش تعیین کننده در دسترس بودن مواد مغذی را به سلول‌ها دارند. برخی از این پروتئین ها آنزیم هایی هستند که به انجام واکنش های شیمیایی در بدن ما کمک می کنند. در میان آنها آنزیمی به نام TOR وجود دارد.
هنگامی که آنزیم TOR فعال است، به سلول ها دستور رشد می دهد. ما در اوایل زندگی برای رشد و بلوغ جنسی خود به این نیاز داریم. اما TOR در چنین سطوح بالایی در آینده مورد نیاز نیست. در واقع، بیش فعالی TOR با بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان مرتبط است.
اگر TOR و سایر ژن‌های حسگر مواد مغذی ریشه پیری هستند، آیا به نوعی با ROS مرتبط هستند؟ نشان داده شده است که عملکرد بیش از حد TOR رشد سلولی را افزایش می دهد اما در عین حال مکانیسم های محافظتی از جمله آنتی اکسیدان ها را کاهش می دهد. این بدان معناست که اکنون آسیب سلولی را می توان در نتیجه عملکرد بیش از حد برخی از ژن ها مشاهده کرد .
نظریه جدید مبتنی بر فرضیه پلیوتروپی آنتاگونیستی اکنون به عنوان نظریه غالب عملکرد پیری شناخته می شود.
کلام پایانی
از آنجایی که خانواده و دوستان شما با شما بزرگتر می شوند، بسیاری از تغییرات را با هم تجربه می کنید. وقتی همه چیز شروع به سخت شدن می کند، فعال ماندن از نظر بدنی و استفاده از تجربه و خرد زندگی می تواند به شما کمک کند تا با بسیاری از چالش هایی که با آن روبرو هستید کنار بیایید.
رضایت و شادی در سنین بالاتر به همان اندازه که در سالهای اولیه زندگی ارزشمند است. بسیاری از افراد مسن از دوران بازنشستگی خود فارغ از بسیاری از انتظارات و محدودیت‌های قبلی لذت می‌برند. برخی به دنبال کارهای جدید هستند، در حالی که برخی دیگر خوشحال هستند که زمان بیشتری برای خود، عزیزان و دوستان خود دارند. نکته مهم این است که تا حد امکان فعال بمانید – هم از نظر ذهنی و هم از نظر جسمی.
هنوز تحقیقات گسترده ای در خصوص مکانیسم های پیری و روند تحلیلی بافت های بدن در حال انجام است ، اما نکته مهم این است که می توان با رعایت برخی موارد به افزایش موارد آنتی اکسیدانی و کاهش عملکرد تخریبی TOR کمک کرد که نتیجه آن کاهش سرعت سالخوردگی و به تعویق انداختن پیری و افزایش طول عمر فرد می باشد. سبک زندگی مناسب شامل رژیم غذایی سالم و فعالیت فیزیکی مناسب(ورزش کافی در طول هفته) ، مصرف آب کافی ، پرهیز از استرس ، رعایت خواب کافی مصرف مکمل های تقویتی و غذایی و انجام مراقبت های پوستی مناسب همه از مواردی هستند که می توانند در جوان ماندن پوست ما به عنوان بزرگ ترین ارگان بدن بسیار تاثیر گذار باشند. یکی از مواردی که در سنین کمتر (حدود 30 تا 45 سالگی ) یعنی زمانی که هنوز تخریب سلولی و فرآیند تحلیلی و پیری پوست گسترده نشده ، می تواند بسیار کمک کننده باشد ، استفاده از دستگاه های جوانسازی پوست هست که می تواند با مکانیسم اثر های مختلف ، سلول های مفید و زایای پوستی که وظیفه ساخت پروتئین های مهم و حیاتی ای مثل کلاژن و الاستین را دارا می باشند را تحریک کرده و باعث بهبود شرایط و مشکلات پوستی شود و به دنبال آن سرعت تخریب پوستی و روند پیری را در این ارگان حیاتی بدن کاهش دهد.
دستگاه های غیر جراحی جوانسازی پوست که امروزه بسیار محبوب هستند شامل هایفو ، آراف ، لیزر های جوانسازی ، میکرودرم ابرژن ، کربوکسی و … هستند که هر کدام با روش خاص خود می توانند موجب درمان مشکلات پوستی مختلف ناشی از افزایش سن و جلوگیری از ایجاد مشکلات و اشکالات پوستی جدید شوند بدون آنکه عارضه جانبی خطرناک ، درد ، خونریزی یا هرگونه مشکلی را ایجاد کنند.
در نهایت باید پذیرفت که پیری به خودی خود جزو پروسه تکامل هر موجود زنده ای است. شاید پیری بهایی باشد که موجودات زنده باید برای زنده ماندن به عنوان یک گونه بپردازند.اما با پیشرفت تکنولوژِی و علم پزشکی امروزه می توان در بسیاری موارد سرعت پیشرفت پیری و روند فرسایشی بدن را کند کرد تا انسان ها بتوانند لذت بیشتری از جوانی و سلامت فیزیکی خود ببرند.
